 
[ ขยายดูภาพใหญ่ ] |
การเลี้ยงวัวควาย จำแนกได้ ๒ แบบใหญ่ ๆ แบบแรก ได้แก่ การเลี้ยงวัวควายเพื่อใช้แรงงาน การเลี้ยงแบบนี้เป็นแบบที่ดำเนินกันทั่วไปในเมืองไทย อันได้แก่ การเลี้ยงวัวและควายเพื่อเป็นส่วนประกอบของการทำไร่ทำนา โดยมิได้มุ่งเลี้ยงเป็นการค้าโดยเฉพาะการเลี้ยงเป็นไปแบบตามมีตามเกิด ไม่ต้องมีวิชาการเข้าช่วยมากนัก อาศัยธรรมชาติเป็นเครื่องอำนวยการเลี้ยง การเลี้ยงวัวควายแบบนี้จึงเรียกว่า การเลี้ยงแบบธรรมชาติ การเลี้ยงวัวควายอีกแบบหนึ่ง คือ การเลี้ยงแบบการค้า ซึ่งยังกระทำกันเป็นส่วนน้อยในเมืองไทย การเลี้ยงแบบนี้อาศัยวิธีการทางวิทยาศาสตร์เข้าช่วยอย่างมาก เพื่อมุ่งให้ได้กำไรมากที่สุดจากกิจการเลี้ยงวัวควายนั้น การเลี้ยงวัวควายแบบนี้ จึงเรียกได้ว่า เป็นการเลี้ยงแบบอุตสาหกรรม โดยมุ่งให้ได้ผลิตผล คือ เนื้อหรือนมมากที่สุด ต่อหนึ่งหน่วยของสิ่งลงทุน การเลี้ยงแบบอุตสาหกรรมจึงต้องคำนึงถึงปัจจัยสำคัญ ๔ ประการ คือ ๑. การดูแลจัดการ ได้แก่ การจัดสภาพแวดล้อมและความเป็นอยู่ของวัวควาย ให้อยู่ในสภาพที่ดี ให้ผลิตผลสูงแต่ลงทุนต่ำ การดูแลนี้ครอบคลุมถึงการจัดโรงเรือนการปรนนิบัติต่อสัตว์ การควบคุมอุณหภูมิในโรงเรือนและความชื้น การดูแลรักษาความสะอาดเพื่อให้เหมาะสมแก่การขยายพันธุ์ การเจริญเติบโตตลอดจนการให้ผลิตผลของวัวควาย ๒. อาหารและการให้อาหาร ผู้เลี้ยงจะแสวงหาอาหารที่มีคุณภาพในราคาพอสมควร มาใช้เลี้ยงวัว ควาย โดยมุ่งให้ได้ผลิตผลและผลกำไรสูง ทั้งนี้จะได้พิจารณารวมถึงวิธีการให้อาหารที่เหมาะสมเพียงพอและประหยัด ๓. พันธุ์และการผสมพันธุ์ ผู้เลี้ยงจะพิจารณาเลือกเลี้ยงพันธุ์ทีให้ผลิตผลสูง แต่เลี้ยงง่ายตามสภาพแวดล้อมของท้องถิ่น ยิ่งกว่านั้นผู้เลี้ยงจะเลือกใช้วิธีการผลสมพันธุ์ ที่เหมาะตามวัตถุประสงค์ของการผลิตว่าเป็นการผลิตพันธุ์แท้ การผลิตเพื่อขุน หรือการผลิตวัวควายนม และพยายามปรับปรุงคุณภาพให้ดีขึ้นเรื่อย ๆ ๔. การป้องกันรักษาโรค ได้แก่ การวางมาตรการอันเหมาะสมในการป้องกันโรค และดูแลรักษาสุขภาพสัตว์ เพื่อให้สัตว์สามารถให้ผลิตผลได้สูงสุดเท่าที่จะเป็นไปได้ ระบบการเลี้ยงวัวควายแบบอุตสาหกรรมอาจจำแนกได้เป็นประเภทต่าง ๆ ดังนี้ คือ ๑. การเลี้ยงวัวควายเนื้อ ได้แก่ การเลี้ยงแบบทำไร่ปศุสัตว์ การต้อนเลี้ยงในทุ่ง และการเลี้ยงขุนในคอก ๒. การเลี้ยงวัวควายนม ได้แก่ การเลี้ยงแบบยืนโรง และการเลี้ยงแบบปล่อย การเลี้ยงวัวควายเนื้อแบบทำไร่ปศุสัตว์ ใช้พื้นที่กว้างขวางมาก และมีการลงทุนปรับปรุงพื้นที่ กั้นรั้วและปลูกสร้างแปลงหญ้าเลี้ยงสัตว์ การเลี้ยงแบบนี้โดยทั่วไป เป็นการเลี้ยงเพื่อขายพันธุ์วัวควายคุณภาพดี ราคาแพง มีการลงทุนสูง ใช้วิชาการมาก ใช้โรงเรือนและเครื่องมืออุปกรณ์ไร่มาก ในเมืองไทยได้มีผู้ลงทุนทำไร่ปศุสัตว์กันอยู่บ้าง เช่น ไร่ปศุสัตว์โชคชัยใกล้อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา การต้อนเลี้ยงวัวควายในทุ่ง เป็นการเลี้ยงแบบไล่ต้อนสัตว์ไปกินหญ้าในทุ่งกว้าง ซึ่งว่างเว้นจากการเพาะปลูกหรือทุ่งสาธารณะ ผู้เลี้ยงสัตว์อาจไม่มีพื้นที่เป็นขอบเขตของตนเอง หรือจำกัดพื้นที่สำหรับการกักขังวัวควาย เมื่อคราวจำเป็นเท่านั้น การเลี้ยงแบบนี้ลงทุนเกี่ยวกับสถานที่เลี้ยงและอุปกรณ์น้อยมาก โดยทั่วไปไม่จำเป็นต้องมีโรงเรือนหรืออุปกรณ์มากนักใช้วิชาการน้อย ผู้เลี้ยงไล่ต้อนวัวควายไปเลี้ยงโดยการเดินเท้าหรือขี่ม้าแบบเคาบอยอเมริกันตะวันตก วัตถุประสงค์ของการเลี้ยงแบบนี้ โดยทั่วไปเพื่อผลิตวัวควายขายใช้งานและเอาเนื้อ มีผู้เลี้ยงวัวควายแบบนี้อยู่ทั่วไปในเมืองไทย การเลี้ยงแบบนี้ส่วนใหญ่เป็นการเลี้ยงวัวจำนวนวัวในฝูงหนึ่ง ๆ มีจำนวนตั้งแต่ ๒๐๐-๓๐๐ ตัว การเลี้ยงวัวควายแบบขุนในคอก เป็นการเลี้ยงวัวควายเพื่อขุนให้อ้วนแล้วส่งตลาดโดยเฉพาะ วัวควายจะถูกกักบริเวณโดยได้รับอาหารที่มีพลังงานสูง ช่วยให้อ้วนเร็ว การเลี้ยงแบบนี้ไม่จำเป็นต้องใช้ทุ่งหญ้าหรือพื้นที่กว้างขวาง ส่วนใหญ่กระทำกันแถบชานเมืองในเมืองไทยไม่ค่อยมีการเลี้ยงแบบนี้ แต่ในอนาคตคาดว่าจะมีการเลี้ยงวัวควายแบบนี้เกิดขึ้น เพราะราคาเนื้อแพงขึ้น ผู้บริโภคนิยมเนื้อคุณภาพสูง ราคาอาหารขุนก็ไม่แพงนัก วิชาการเลี้ยงวัวควายแบบนี้แพร่หลายขึ้นพร้อมทั้งความต้องการเนื้อวัวควายในต่างประเทศก็สูงขึ้นด้วย การเลี้ยงวัวควายนมในเมืองไทยส่วนใหญ่ใช้วัวนมการเลี้ยงควายนมมีน้อย เนื่องจาก ควายพันธุ์นมมีจำนวนจำกัดและยังไม่รู้จักกันแพร่หลาย การเลี้ยงวัวนมในเมืองไทยมีอยู่หลายเขต เขตใหญ่ๆ คือ เขตนครปฐม - ราชบุรี เขตพระนครศรีอยุธยา เขตมวกเหล็ก (สระบุรี) และเขตเชียงใหม่ มีแม่โคนมจำนวนทั้งสิ้นประมาณ ๑๓,๐๐๐ ตัว ให้นมวันละประมาณ ๘๐-๑๐๐ ตัน ซึ่งหมายความว่า ถ้าจะให้คนไทยรับประทานนมกันในปริมาณคนละหนึ่งขวดน้ำอัดลม/วัน จะต้องเลี้ยงวัวนมกันเป็นจำนวนมากกว่านี้ หลายร้อยเท่าตัวหรืออย่างน้อยต้องมีแม่โคนมเป็นจำนวนล้านตัว อันจะก่อให้เกิดอาชีพแก่คนไทยนับแสนครอบครัวเป็นอย่างน้อย การเลี้ยงวัวควายนมแบบหนึ่ง คือ การเลี้ยงแบบยืนโรง แม่วัวรีดนมจะถูกกักอยู่กับที่ในโรงเลี้ยงตลอดเวลา อาหารและหญ้าถูกนำมาเลี้ยงถึงที่ การรีดนมมักกระทำในโรงเลี้ยงนั่นเอง การเลี้ยงแบบนี้ต้องเปลืองแรงงานในการเลี้ยงดูมาก แต่การควบคุมดูแลสะดวกและใกล้ชิดกว่า เหมาะสำหรับการเลี้ยงวัวนมพันธุ์ที่จำเป็นต้องดูแลใกล้ชิดเป็นพิเศษ หรือมิอาจปล่อยแม่วัวลงเลี้ยงในทุ่งหญ้าได้ เพราะไม่มีทุ่งหญ้าเพียงพอและมีบริเวณจำกัด การเลี้ยงวัวควายนมอีกแบบหนึ่ง ได้แก่ การเลี้ยงแบบปล่อย ซึ่งแบ่งได้เป็น ๒ แบบ แบบหนึ่งปล่อยในโรงกว้าง เรียกว่า แบบปล่อยโรงแล้วตัดหญ้ามาให้กินถึงที่ แบบนี้ใช้เมื่อมีทุ่งหญ้าจำกัด และต้องการผลิตผลสูงสุดจากทุ่งหญ้า อีกแบบหนึ่งปล่อยในทุ่งหญ้าเรียกว่า แบบปล่อยทุ่ง แบบนี้ประหยัดแรงงานและอุปกรณ์แต่ไม่สะดวกในการควบคุมดูแล หากมีสัตว์จำนวนมาก ๆ การเลี้ยงแบบปล่อยทั้งสองวิธีจะมีโรงรีดนมแยกส่วนจากสถานที่เลี้ยง และต้อนวัวควายเข้าไปเมื่อถึงเวลารีดนมเท่านั้น |
No comments:
Post a Comment